ავტორი: პაატა მაჩიტაძე
ზაფხული ყოველთვის ცხელია, განსაკუთრებით აგვისტო, – ეს ის პერიოდია, სიოს რომ ნატრობს ყველა, შუბლები ოფლმოთხვრილია, სახეები კი უჟმური.
აგვისტოში ყოველთვის განსაკუთრებული ყურადღებით ვაკვირდები ახლობელთა რეპლიკებს, მაინტერესებს პირველი ვინ იტყვის ხოლმე, ასეთი ცხელი აგვისტო მე არ მახსოვსო. წელსაც მამაჩემი ლიდერობს. მთელი ივნის-ივლისი ითმინა, მაგრამ ახლა, შუადღის მწველმა მზემ პირდაპირ თვალებში რომ დაჰკრა ტელევიზორთან მწოლიარეს, ამოიგმინა და წლევანდელი აგვისტოს კატასტროფულობას გაუსვა ხაზი ზუსტად იმავე სიტყვებით, როგორც შარშან, შარშანწინ და იმის წინ.
ახალი დაწყებულია აგვისტო და ზღვაზე მინდა წასვლა, მაგრამ როგორც წესი, როცა მინდა, მაშინ ვერასდროს მივდივარ, ყველაზე კარგ ვარიანტში ორი კვირა მაინც მომიწევს ლოდინი.
ზუსტად ასე მინდოდა ზღვაზე მაშინ, მაშინაც ასე ცხელოდა და მამაჩემსაც ახალი ნათქვამი ჰქონდა, ასეთი ზაფხული მე არ მახსოვსო.
საუბედუროდ, მამა მაშინ მართალი აღმოჩნდა, ის ყველასგან განსხვავებული, ცხელი და უსასრულო აგვისტო იყო.
07. 08. 2008
თვალი გავახილე და საწოლის გვერდით პატარა მაგიდაზე მოთავსებული ალადები დავინახე, არ გამკვირვებია, რადგან ყოველ დილით ასე ხდებოდა. ალადებს ხელი დავადე და ცხელ-ცხელი იყო, ესეიგი დედა ჯერ კიდევ სახლში იყო, სარკესთან იდგა და სამსახურში წასასვლელად ემზადებოდა. წამოვხტი, დედას თვალებით დავუწყე ძებნა და ზუსტად მაშინ დავინახე კარს რომ აღებდა.
-გავრბივარ, საჭმელი ჭამე და გარეთ თუ გახვალ ბევრი არ ირბინო!
-დედა, ზღვაზე როდის წავალთ?
–2 კვირაში.
მითხრა და კარი გაიხურა.
ვიფიქრე, ჩემს ცხოვრებაში ყველაზე გრძელი ორი კვირა იწყება მეთქი.
ფანჯარასთან მივედი, დედას მეგობარმა გამოუარა და მანქანით მიდიოდნენ. ეს კი ჩემი მორიგი შანსი იყო. იმას ვგულისხმობ, რომ ბავშვობაში ერთი უცნაური ჩვევა მქონდა, რომელიც დიდ სიამოვნებას მანიჭებდა. ყოველთვის ვცდილობდი, დედაჩემის რეალური მარშრუტის ასლი ჩემს გონებაში გამეცოხლებინა და ზუსტად გამომეთვალა ყველა დეტალი, რომელთა შედეგადაც რეალურ ცხოვრებასა და ჩემს ფანტაზიაში დედა ერთსა და იმავე დროს მივიდოდა სამსახურში.
მანქანა თვალს მოეფარა და მეც თვალები მაგრად დავხუჭე. ამჯერად უნდა გამომსვლოდა, ზუსტად უნდა დამემთხვია. მანქანამ უკან მოიტოვა ჩვენი ქუჩა და ცენტრალურ მოედანზე გავიდა. ნელა, ფრთხილად მივყვებოდი დეტალებს, არ მინდოდა რამე გამომპარვოდა. შუქნიშანს მიუახლოვდნენ, ეს ჩემთვის ყოველთვის სირთულე იყო, რადგან შუქნიშნის ფერის დამთხვევა მხოლოდ ჩემს ფანტაზიაზე არ იყო დამოკიდებული, ამ შემთხვევაში მკაფიო რეალობა მჭირდებოდა, რომელიც არ მქონდა.
შუქნიშანზე მწვანე იყო, გავრისკე. მანქანა ცენტრალური ქუჩიდან გარეუბანში გადავიდა. დაუდევარი ქვეითების გამო მკაფიო დამუხრუჭება მოუხდა და ათი წამით შეყოვნდა, ამ ათი წამით თავი დავიზღვიე და შუქნიშანზე შესაძლო წითელი ფერი დავაბალანსე.
მანქანა ხიდს მიუახლოვდა, სამსახურის შენობამდე ცოტაღა რჩებოდა, რადიო იყო ჩართული, ლიზას დაბადების დღეს ულოცავდა თაყვანისმცემელი და ბიონსეს სიმღერას ითხოვდა, კიდევ ერთი, უკანასკნელი შუქნიშანი, ესეც თუ წარმატებით გავიარე, მჯერა, რომ გავიმარჯვებ. მჯერა, ჩემი წარმოსახვა ყველაზე ზუსტი რეალობის ტოლფასი იქნება. ამჯერად უეჭველად წითელი ანთია, წყალი არ გაუვა, ოცდაოთხი წამია დარჩენილი მწვანემდე, მანქანები ვერ ისვენებენ, მოგუდული სიგნალი ისმის ყველა მხრიდან, მზე უფრო და უფრო მწველი ხდება, ფეხით მოსიარულეები კონდიცირებას ნატრობენ, მძღოლები დანიშნულების ადგილამდე დროულად მისვლას, ოფლი ბოგინობს, შუბლებს ერჩის, სახეებს ჯღანავს. ხუთი წამი რჩება, ოთხი, სამი, ორი, ერთი, ყვითელი, უკნიდან ტრადიციული მოკლე სიგნალი და…
თვალებს ვახელ, ვერ ვხვდები რა ხდება, ტანზე შუშის ნამსხვრევები მაყრია, ის ხმა, რამდენიმე წამის წინ რომ გავიგონე, ყველა სხვა ხმაზე საშინელი, წამიერი და მჭექარე, ახლაც ჩამესმის, ოღონდ წვრილად, წუილის ფორმა აქვს მიღებული და გონზე მოსვლის საშუალებას არ მაძლევს. ფანჯარას თვალს ვუსწორებ და ვხედავ, ჩამსხვრეულია. მეზობლის ფანჯრებს ვუყურებ, ისიც ჩამსხვრეულია. შეწყდა თუ არა წუილი, თითქოს ხალხი ამ მომენტს ელოდაო, საშინელი კივილი ატყდა, ფანჯრიდან ვიხედები და ყველა აქეთ-იქით გარბის, ოღონდ უმიზნოდ, არ იციან, რა ხდება. ქუჩიდან ხმა მესმის “კომბინატში ჩამოვარდა!”.
კომბინატში, ხომ დედა მუშაობს. არ ვიცი რა, მაგრამ ვხვდები, რაღაც საშინელი ჩამოვარდა. სახლში არავინაა და ვხვდები, ვკანკალებ. რამდენიმე წამი გავუწიე წინააღმდეგობა, მაგრამ ამან უფრო ხელი შეუწყო ცრემლების წამოსვლას. ვტირივარ და ვერ ვიგებ, ამის გარდა სხვა რა უნდა ვქნა.
გარეთ გავდივარ და ხალხის შეძახილი მესმის “შედი სახლში, საშიშია”! თავიდან ვუჯერებ და შევდივარ, მაგრამ არ მინდა სახლში და უკან ვბრუნდები. თვალი იმ ქუჩისკენ მიჭირავს, საიდანაც დედა უნდა გამოჩნდეს. ხომ არასდროს გამომსვლია, რაღა ახლა გამომივიდოდა? იქნებ პირველ შუქნიშანზეც წითელი იყო, იქნებ მანქანა გაფუჭდა, ან მაღაზიაში შევიდნენ, შეუძლებელია ყველაფერი გამომეთვალა, დედა კომბინატში არ უნდა იყოს, იქ ხომ რაღაც ჩამოვარდა.
პანიკა, სასოწარკვეთა, გადარჩენა
პანიკა შედარებით ჩაწყნარდა, ქუჩაში უმისამართოდ მორბენალებმა ტემპს უკლეს, აქა-იქ ერთმანეთთან გაჩერებულები და მოლაპარაკეებიც შეიმჩნევიან. ღმერთო, როგორ მკაფიოდ მახსოვს ყველაფერი და ვიცი, ვერც დავივიწყებ ვერასდროს. ჩემს სახლთან ახლოს მდებარე სამხედრო ბაზიდან განუწყვეტლივ გამოდიოდნენ მანქანები, გაოგნებული, გაცხოველებული და დაბნეული ჯარისკაცებით დატვირთული. კოლონა შთამბეჭდავი სანახავი იყო, რაღაცნაირ გრძნობას მიღვივებდა, მანამდე რომ არასდროს გამომეცადა რეალურად, მხოლოდ ფილმებში, ჩემი საყვარელი გმირი რომ საომარ მოქმედებაში ერთვებოდა.
საეჭვოდ ბევრი თვითმფრინავია ცაში, თან იმათგან განსხვავებულები, სხვა დროს რომ მინახავს. ძალიან ჩქარა და დაბლა დაფრინავენ. ქართველები არიან, ნუ გეშინიათო ვიღაცამ დაიძახა, თუმცა ამ შეძახილს გადარჩენისთვის მორბენალები არ შეუჩერებია. ის კი არა, ამ სიტყვების ავტორიც თავქუდმოგლეჯილი გარბოდა. ნელ-ნელა წინ ვდგამ ნაბიჯებს, პანიკამორეულ ხალხში ვერევი და რატომღაც იქ უფრო დაცულად ვგრძნობ თავს. ყურადღებას არავინ მაქცევს, მხოლოდ გვერდს მივლიან და ვგრძნობ, უფრო ღიზიანდებიან, შუა გზაში რომ ვარ დაბნეულად გაჩხერილი. არადა, შეჩვეული ვიყავი მაშინ, ასაკიდან გამომდინარე, უფროსები სულ მინიმუმ თავზე მაინც გადამისვამნენ ხოლმე ხელს და გამიცინებდნენ, უფრო ყურადღებიანები იმასაც მკითხავდნენ, რომელ სკოლაში დადიხარო, მაგრამ ახლა, ამ საეჭვო თვითმფრინავებისგან შეკრულ ჭერქვეშ ჩემთვის ყურადღება არავის მოუქცევია.
ახლოს მორბენალები არ მაინტერესებს, შორს მყოფებს კი, ვისი სახის დანახვაც არ შემიძლია, ყურადღებით ვაკვირდები, ყველა დედაჩემი მგონია, ან მინდა, რომ დედაჩემი იყოს.
წინ ვიყურები და სწორედ ამ მომენტში მწიფდება ჩემში განწირულობის განცდა, ირგვლივ სრული ქაოსია აგვისტოს ზედმეტად ცხელ დღეში. რამდენიმე წამიც და ალბათ უკვე მიზანმიმართულად დავიწყებ ნაბიჯების გადადგმას, სადმე წავალ. ვდგავარ გაშეშებული, ისევ ხალხს ვაკვირდები და ამ დროს უკნიდან ნაცნობი ხმა ჩამესმის: “შენ მოგიკვდეს შენი დედა!”, – ბრუნი ნახევრად მქონდა გაკეთებული, სიხარულის განცდას რომ უკვე მთლიანად დაეპყრო ჩემი სხეული. შემოვტრიალდი და ჩემს წინ დედა იდგა, შეშლილი სახით, მაგრამ ჩემი დანახვის შემდეგ დაწყნარებული გულით. შეცდომა დავუშვი, რეალობა ჩემს წარმოსახვას აცდენილი იყო და მე უზომოდ ბედნიერი ვიყავი. ხომ ვამბობდი, დედა კომბინატში არ იქნებოდა- მეთქი ვარდნის დროს. ბევრი ლაპარაკის დრო ალბათ არ იყო, დედამ ხელი მომკიდა და ქალაქის გასასვლელისკენ დავიძარით. სამხედრო ბაზიდან გამოსული მანქანების უწყვეტი ნაკადი ქალაქის გასასვლელს მიმწყდარ სამოქალაქო მანქანებთან შერწყმული, დიდ საცობს ქმნიდა. ტროტუარები ხალხით იყო სავსე და ისინი ყველა მანქანას ხელებს უქნევდნენ. ერთმა მანქანამ გააჩერა, თუმცა მას იმდენი ხალხი მიაწყდა, რომ საბოლოოდ შიგნით ვერავინ ჩაჯდა.
სამხედრო ბაზა რომ ქალაქის გასასვლელში მდებარეობდა, ეს კიდევ უფრო დიდი რისკი იყო მოსახლეობისთვის. დედამ ეს კარგად იცოდა და სცადა, გარკვეული მანძილი ფეხით გაგვევლო. ხალხით დატვირთულ ტროტუარებს ცოტა მოვშორდით და ჩვენს ბედზე მანქანამ გაგვიჩერა, ქალმა გადმოგვძახა – მოდით, გვაქვს ადგილი. დედა გაოგნებული იყურებოდა, არ ეჯერა, თავისი ინიციატივით, რომ გაგვიჩერეს მანქანა. სიტუაციაში უცბათ გამოვერკვიეთ და მანქანისკენ დავიძარით. უკან რომ გავიხედე, პანიკაში ჩავარდნილი ხალხი გაჩერებული მანქანისკენ მორბოდა. -ჩქარა, დაჯექით, ყველას ვერ წავიყვანთ – გვითხრა ქალმა, რომელიც საჭესთან იჯდა. ჩავჯექით, კარი მოვიხურეთ და მანქანაც დაიძრა. აქ რაღაც ამოსუნთქვის მაგვარი ვიგრძენი დედაჩემისგან. ქალს გვერდით მცირეწლოვანი შვილი ეჯდა და გასაგები იყო, რატომაც გაგვიჩერა მაინცდამაინც მე და დედაჩემს მანქანა. ორასი მეტრიც არ გვქონდა გავლილი, უკნიდან რომ კივილის ხმა გავიგონე, იმ დღისთვის უკვე მერამდენედ მესმოდა ეს ხმა. გავიხედე, სამხედრო ბაზას საეჭვო თვითმფრინავი უახლოვდებოდა. ხალხთაგან, ზოგი მიწაზე დაწვა, ზოგი გარბოდა, ზოგი კი თავს ისევ და ისევ კივილით ირჩენდა. თვითმფრინავის სილუეტი უფრო და უფრო გადიდდა, ზუსტად სამხედრო ბაზის თავზე კი ცაში საოცარი სიჩქარით აიჭრა. ბოლომდე გავაყოლებდი ცაში თვითმფრინავს თვალს, მიწაზე რომ მორიგი აფეთქების ხმას არ დაებრუნებინა ჩემი მზერა. სამხედრო ბაზა აღარ ჩანდა, მის მაგივრად შავი კვამლი წამოჭიმულიყო და თვითმფრინავისნაირად სწრაფად არა, მაგრამ ნელი და მოხდენილი მოძრაობით ადიოდა ცაში.
ბაზის გარშემო ადამიანები ძირს ეყარნენ, ზოგი გაუნძრევლად ეგდო, ზოგი ხელებს ზეცაში აპყრობდა, ზოგიც ხალხისკენ. კივილი ტირილმა შეცვალა, იმედგადაწურულმა ტირილმა და საუბედუროდ, ეს ხმა ბევრი ადამიანის ყელიდან ამოდიოდა. დედა კანკალებდა, მძღოლი მკვეთრად გზას გაჰყურებდა და შეგნებულად ცდილობდა, არ განძრეულიყო. სარკეში ვხედავდი, პერიოდულად შვილისკენ თვალებს აპარებდა, როცა იაზრებდა, რომ მის გვერდით იჯდა უსაფრთხოდ, ისევ მაგისტრალს უბრუნდებოდა მიზანდასახული მზერით. მაშინ მივხვდი, რადაც არ უნდა დაჯდომოდა, ეს ქალი თავის შვილს უსაფრთხო ადგილას აუცილებლად წაიყვანდა, ჩვენ კი ბედნიერები ვიყავით, რომ მის მანქანაში აღმოვჩნდით. თბილისამდე ისე ჩავედით, ხმა არც ერთს ამოგვიღია. მცირეწლოვან ბავშვსაც კი, რომელსაც ალბათ ჯერ ლაპარაკიც არ ჰქონდა ნორმალურად დაწყებული, ერთხელაც არ წამოუტირია. თბილისს რომ მივუახლოვდით, იცით როგორ მივხვდი, რომ იქ არაფერი ჩამოვარდნილა? აგვისტოს სიცხე გამახსენდა, მწველი და აუტანელი, გონება მასზე გადაერთო და ერთი საათის წინ ნანახი სულ სხვანაირად მწველი სიცხე, თითქოსდა დამავიწყდა.
მერე ბევრი რამ მოხდა, იმ ქალს და ბავშვს დავემშვიდობეთ. საერთოდ, იმ უსასრულო დღეებში დამშვიდობება ყველაზე მოთხოვნადი ქმედება იყო. ყველა ვიღაცას, ან რაღაცას ემშვიდობებოდა. ჩვენც, აღიარება არ გვინდოდა, მაგრამ გულის სიღრმეში სახლს ვემშვიდობებოდით. ასეთი ნანახის შემდეგ, წარმოუდგენელი ჩანდა იქ დაბრუნება. თბილისიც მოთმინებას ნელ-ნელა კარგავდა. უკვე ძალიან ბევრნი ვიყავით სტუმრად, ოღონდ გაურკვეველი დროით და ვგრძნობდი, ადრე თუ გვიან ეს ქალაქი გვაგრძნობინებდა, რომ მისი შვილები არ ვიყავით. შეკედლებულის სტატუსი უფლებას არ მომცემდა, რომ ცხოვრებაში გამეხარა. მერე დიდ და უშნო სახლს ააშენებდნენ და შეგვყრიდნენ ყველას. ჩაბნელებული სადარბაზოს გრძელ დერეფნებს შევიზიღებდი, მათგან თავის დასაღწევად ბინძურ სკვერში შევეჩვეოდი დომინოს თამაშს.
მაშინ ვერ ვიგებდი, რატომ არ იყო მამაჩემი ჩემთან. ორი დღე არ ჩანდა, მერე დაგვირეკა და გვითხრა სახლში ვარო. წამოდიო, რომ ვეუბნებოდით, უარობდა, სახლს არ დავტოვებო. მე ეს ძალიან მწყინდა. როგორც ჩანს შენი სახლი მხოლოდ იქ არ არის, სადაც შენი ოჯახია. სახლი სახლია და არაფერი მისი ტოლფასი ჯერ არ არსებულა.
დღეები გადიოდა, ყველა ჩემზე ზრუნავდა და თითქოს არაფერი მაკლდა, მაგრამ ხანდახან გინდა, თეფში გაურეცხავი დატოვო, ან წვენი იატაკზე დაგეღვაროს, ამის საშუალებას კი მხოლოდ სახლი გაძლევს, სხვაგან შებოჭილი ხარ. სხვაგან მაქსიმალური სიფრთხილე გიწევს და თითქოს სულ დაძაბული სუნთქავ, ვინმე რომ არ შეაწუხო ზედმეტი ჰაერის მითვისებით.
თვითმფრინავის ხმა
სახლი გაფანტულია. დედა ჩემთანაა, დეიდასთან ვცხოვრობთ. ძმა მთიან ზონაში ჩარჩა დაწყებული ომის გამო, ბებია დასთან ცხოვრობს, მამა რეალურ სახლშია, მაგრამ რად გინდა, სარდაფშია გამოკეტილი და მორიგ დაბომბვას ელოდება. აგვისტოს სიცხე იმაზე მეტად გვთრგუნავს, ვიდრე ოდესმე. ბომბებზე მეტად გაურკვევლობა გვწვავს, როდემდე იქნება ასე… ჩექმამ გადაირბინა, გართობა მოუნდა და გაერთო კიდეც. მერე ცინიკური სახით გვითხრა, ჩვენ კარგები ვართ, ახლა შეგიძლიათ დაბრუნდეთ სახლშიო. სახლი ისეთი აღარ არის, ვბრუნდებით, მაგრამ ფრთხილად, თვალებს აქეთ-იქით ვაცეცებთ და ნებისმიერი რამ, თუნდაც სიმშვიდეც ძალიან გვძაბავს და ქარიშხლის წინ ჩამდგარი ამინდი გვგონია. თვითმფრინავებმა ფრენა განაახლეს, საქართველოს ცაზე მშვიდობიანად გადაჰყავთ უფრო მშვიდობიან მგზავრები, მაგრამ საჭმელს ვჭამ, ეზოში ბურთს ვთამაშობ თუ მძინავს, მისი ხმის გაგონებაზე ისტერიკაში ვვარდები და მგონია, გადაფრენის შემდეგ ისევ იმ ხმას გავიგებ, მჭექარეს და სისხლიანს. ეს განცდა დღემდე ვერ მოვიშორე, ყველა თვითმფრინავი ბოროტების მაძიებელი მგონია. ისინი თავის გზით მიფრინავენ, ჩემში კი მოგონებები ცოცხლდება. თითქოს რა კავშირი უნდა იყოს მშვიდობიან თვითმფრინავსა და აფეთქებული სამხედრო ბაზის წინ მიმოფანტულ გვამებს შორის, ვიღაც ვერ გაიგებს, მაგრამ მე პირდაპირ კავშირს ვხედავ. სტრესის მავთულხლართებში ვარ გაბმული და მიუხედავად ქალაქის ხელახლა აშენებისა, მე მაინც ის დანგრეული შენობები მიდგას თვალწინ. დღეს ძალიან ცხელა, სინოპტიკოსები კი უფრო მეტს გვპირდებიან. არ მადარდებს, მოუმატოს, სადამდეც უნდა მოუმატოს, ოღონდ ჩუმად დაგვწვას და აფეთქებები აღარ იყოს. თუ უნდა დამწვას, ოღონდ სახლიდან არ გამაგდოს და აქვე დაასრულოს ყველაფერი. არადა ზუსტად ვიცი, ესეც გაივლის და მერე ზამთარი მოვა, სიცივისგან შეწუხებულები ზაფხულს დავუწყებთ ნატვრას, ისიც მოვა და ჩვენ, უმადურები ისევ გავაგრძელებთ წუწუნის რუტინას. ზაფხულში გვცხელა, ზამთარში ძალიან გვცივა, მაგრამ წელიწადის დროებს ერთი კარგი თვისება აქვთ, მათი არასდრო გვეშინია და ეს არის მთავარი. ვწუწუნებთ სიცხეზე და გვიან ღამემდე გარეთ ვართ გაფენილები, მომაკვდავ სიოს ვევედრებით, ცხელი ჰაერი მაინც დაგვბეროს, თუმცა ამაოდ. ადამიანებს ეს ყველაფერი მართლა აწუხებთ, თუმცა მე – არა. ვნატრობ, კიდევ უფრო გაიზარდოს სიცხე, ვიცი, რაც არ უნდა მოხდეს, აგვისტო მაშინდელივით ვეღარასდროს დამწვავს.
