ავტორი: ანა ჯიოშვილი
ქალები უთენია დგებიან და შრომას იწყებენ. სახლის და ბაღის საქმეები ერთმანეთს ენაცვლება და როგორც ამბობენ, დღე ხან ისე გადის, დასასვენებლად ჩამოჯდომასაც ვერ ახერხებენ. როგორ ცხოვრობენ ქალები საოკუპაციო ხაზთან, რაზე ოცნებობენ და რა ელიან მომავლისგან? – ამ კითხვებს პასუხობს აძვში მცხოვრები 3 ქალის ისტორია.
| “აქ ქალები და კაცები ერთნაირად ვშრომობთ, მაგრამ ქალის საქმე უფრო მეტია”
“სადილი, პურის ცხობა, სარეცხი, ყველის ამოყვანა, ბაღში მუშაობა … ესაა, რაც უცებ გამახსენდა” , – ორად გაკეცილი თავშალი მოიხსნა, თმა შეისწორა და კაკლის ქვეშ მდგარ გრძელ ხის სკამზე ჩამოჯდა. ხელით მიმანიშნა, მეც დავმჯდარიყავი, – “ვიდრე ცომი ამოვა, ცოტას დავისვენებ. სოფელში მცხოვრები ქალის ამბავი რა მოსაყოლია, მაგრამ თუ თქვენ გაინეტერესებთ, მკითხეთ“.
ეს 65 წლის მარიკა გუნდიშვილია, რომელიც სოფლის ორღობეში, საოკუპაციო ხაზიდან 50 მეტრში ცხოვრობს. ის ამ სოფელში ბოლო მოსახლეა, ამის შემდეგ ტერიტორიას რუსი ოკუპანტები აკონტროლებენ.
“ეს ესაა ბაღიდან მოვედი, ნაგვიანევი წიწაკა დავკრიფე, სამუშაო ტანისამოსი არ გამომიცვლია, რადგან მოსავალი უნდა დავახარისხო, ვიდრე დაღამდება ეზო გადავგაო და შინაური წვრილფეხი დავაბინაო“, – მითხრა მარიკამ.
მარიკა 40 წელზე მეტია აძვში ცხოვრობს. მისი ოჯახი თავს სოფლის მეურნეობით ირჩენს. ამბობს, რომ სოფელში თუ ფიზიკურად არ იშრომე, შიმშილისთვის ხარ განწირული.
“აქ ქალები და კაცები ერთნაირად ვშრომობთ, მაგრამ ქალის საქმე უფრო მეტია. თუ მიწაზე ფიზიკურად არ იშრომე, ვერაფერს შეჭამ. ვიტყვი ხოლმე, ავდგე გავერიდო საქმეს, ან მეზობლებში გავიდე, მაგრამ ვერ ვახერხებ, არც მე მცალია და ვერც სხვას მოვაცდენ“.
მარიკასთვის და მისი ოჯახისთვის ძირითადი საზრუნავი მიწის მოხვნა და დამუშავებაა. საფიქრალიც ბევრი აქვთ, რადგან საკუთარი ტრაქტორი არ ჰყავთ და მისი დაქირავება უწევთ.
“მოხვნა გინდა, მიწის დამუშავება გინდა, ამაში დიდი თანხები იხარჯება და ჩემნაირი გაჭირვებული ოჯახისთვის ეს ფული ძნელად საშოვნელია. არც პროდუქტის გაყიდვაა იოლი. ტრაქტორი რომ ჰყავდეს სოფელს, რომელიც უფასოდ მოგვემსახურება, ან ნახევარ ფასში მაინც რომ შევძლოთ ტექნიკის დაქირავება, უფრო გააადვილებდა ჩვენი ცხოვრება”.
მარიკა ოცნებაა, რომ სოფელს მცირე საწარმო ჰქონდეს, სადაც ქალები დასაქმებას შეძლებენ.
“მიფიქრია მცირე საწარმოების არსებობაზე, სათბური, ხილის გადასამუშავებელი. ვისაც მიწების დამუშავება აღარ შეუძლია, იქ იმუშავებდა. ვისაც მოჰყავს, ადგილზე ჩააბარებდა. ნეტა ისეთი დრო მანახა, რომ ჩემი ოცნებები რეალობად მექცეს, მერე კი მართლა ძლიერი იქნება ჩემი სოფელი”.
| “აქ სახლები კი არ შენდება, ინგრევა.”
აძვი პატარა სოფელია შიდა ქართლში, რომელიც ერთის მხარეს – ქართულ სოფლები, ჯარიაშენი, მუმლაანთკარი, მეორეს მხარეს, კი ოსური სოფელი აძვისთავი აკრავს. აქ ყველა ერთმანეთის ახლობელი და ნაცნობია, ოსებიც და ქართველებიც. აქაურებმა ერთად გაიარეს ბავშვობის წლები და სკოლის პერიოდი, თუმცა რუსული ოკუპაციის გამო, ერთ დროს მეგობარი ოჯახები ერთმანეთს დაშორდნენ.
„აგერ ამ ბაღების იქით რუსების საგუშაგოა. იქ რომ სახლებია, იმაში ოსები ცხოვრობენ. ადრე კარგი ურთიერთობები გვქონდა, ახლა ჩვენ იქ ვერ გადავდივართ და ისინი აქეთ ვერ მოდიან. ვართ ასე, ერთმანეთისგან გაყოფილი“, – მითხრა იზოლდამ და ნახევრად შემწიფებული პომიდრების ყუთებში ჩალაგება განაგრძო.
აქ მცხოვრები ქალებისთვის ნოემბრის თვე ყველაზე დატვირთულია. ეს ის პერიოდია, როდესაც მთელი წლის მოსავალი უნდა დააბინაონ და გაზაფხულამდე ბაღში მუშაობისგან დაისვენონ. იზოლდას დილა 6 საათზე იწყება, კარგ ამინდებს ეშურება, მოსავალი აქვს ასაღები, ამიტომ მთელ დღეს ნაკვეთებში ატარებს.
“აქვე ვარჩევ მოსავალს და ყუთებში ვანაწილებ. გული მწყდება, რომ რასაც ვხარჯავ, იმის ნახევარსაც ვერ ვიღებ. იმპორტით შემოსული საქონელი ფასს უკარგავს ადგილობრივ პროდუქტს. ჰექტრებზე მქონდა დათესილი სიმინდი. მეგონა, კარგ ფასად გავყიდდი, მაგრამ შემოვიდა სხვა ქვეყნიდან და ფასი დაწია. ახლა შეიძლება ათასობით ლარი ვალიც დამედოს“.
იზოლდა წუხს, რომ გლეხის შრომა არ ფასდება, რის გამოც ახალგაზრდებმა მეურნეობის მოვლაზე გული აიცრუეს.
„თითზე ჩამოსათვლელად დარჩა სოფელში ახალგაზრდობა. აქ სახლები კი არ შენდება, ინგრევა. მიწები კი აქვთ, მაგრამ დამუშავება, მუშახელი ძვირია, ბანკის ვალებში ჩაიხრჩო ახალგაზრდობა და იძულებული გახდნენ სოფლიდან წასულიყვნენ“, – მითხრა, მოსავლით გადავსებულ ყუთებს დახედა და რძალს დაუძახა – “სოფიო, ერთი შენც გადაავლე თვალი, გაფუჭებული არ შეგვეპაროს“.
| “ეს ისეთი სოფელია, თუ არ იშრომე, ვერ იცხოვრებ.”
სოფიო და იზოლდა მრავალი წელია საქმეებს ერთად უძღვებიან. სოფლად მცხოვრები ქალის ყოველდღიურობა რომ რთულია, ეს ორივემ კარგად იცის, ამიტომ ერთმანეთს მარტო არ ტოვებენ.
“19 წლის ვიყავი, ამ სოფელში რომ მოვედი და ჩავერთე საოჯახო საქმეებში. ეს ისეთი სოფელია, თუ არ იშრომე, ვერ იცხოვრებ“, – ამბობს სოფიო გოროზია.
სოფიო სოფლის მეურნეობასთან ერთად, მესაქონლეობასაც მისდევდა, თუმცა მას შემდეგ, რაც მცოცავი ოკუპაციის შედეგად სოფელმა საძოვრები დაკარგა, იძულებული გახდა საქონელი გაეყიდა.
“ზაფხულის ცხელ დღეებს მინდორში ვატარებ. ვიდრე მოსავალს ავიღებთ, უდიდეს შომას ვდებთ. ნათესს მოვლა და დამუშავება სჭირდება. ადრე საქონელიც მყავდა. მას შემდეგ, რაც საძოვრები ოკუპირებულ ტერიტორიაზე აღმოჩნდა, პირუტყვის გაყიდვა მომიხდა“.
სოფიოს ისევე, როგორც სხვა ადგილობრივებს, სოფელში დაცულობის განცდა არ აქვს. მიუხედავად ამისა, აძვიდან წასვლას არ აპირებს და ამბობს, რომ მისი მეურნეობის განვითარება და საკუთარ სოფელზე ზრუნვაა.
“ოკუპაციის პირისპირ ცხოვრება არაა მარტივი. არ ვიცით, როდის რას მოიმოქმედებენ. ჩვენი ბაღები და მათი საგუშაგო თითქმის გვერდიგვერდაა. ყველაფერს ვხედავთ, როგორ გადაადგილდებიან, როგორ იტაცებენ ადამიანებს … აქვე, ბაღიდან გატაცების ფაქტებიც ყოფილა, მაგრამ რადგან აქ დარჩენა და ცხოვრება გადავწყვიტეთ, შიშს არ უნდა ავყვეთ. ერთმანეთი უნდა გავამხნეოთ და გავამაგროთ. და მე თუ მკითხავთ, მიწას უნდა მოვუაროთ, რომ იქიდან რომ გადმოგვხედავენ, დაინახონ, როგორ ვუვლით აქაურობას”.
მასალა მომზადებულია პროექტის “ქალები და ოკუპაცია” ფარგლებში. პროექტს “მოზაიკა” შვედური ორგანიზაციის “სამოქალაქო უფლებების დამცველები” დაფინანსებით ახორციელებს. მასალაში გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნის ავტორებს და შესაძლოა, არ გამოხატავდეს დონორი ორგანიზაციის პოზიციებს.
