გამყოფ ხაზთან ცხოვრობენ ადამიანები, რომლებიც უამრავი პრობლემის და მყიფე მშვიდობის მიუხედავად, სოფლის დატოვებაზე არ ფიქრობენ. მშობლიური მიწის მცველებად რჩებიან და ცდილობენ იქაურობა უკეთესი გახადონ. ერთ-ერთი ასეთი 76 წლის გრიშა კუდუხაშვილია, რომელმაც საკუთარი შრომით და მონდომებით, გორის მუნიციპალიტეტის სოფელ ხურვალეთში სამაგალითო სასათბურე მეურნეობა მოაწყო.
ეს ამბავი 90-იანი წლების მიწურულს, საქართველო-რუსეთის საზღვარზე მოხდა - საზღვრის კონტროლიორმა იგივე მებაჟემ ჯერ პასპორტში ჩაიხედა, შემდეგ კი მგზავრს ახედა და უთხრა:
„ბიძა კაცო, 4 წელიწადზე მეტი წასული იყავი იქით [ვლადიკავკაზში], ერთხელაც არ ჩამოსულხარ და ახლა ბარგზე გეტყობა რომ უკან ბრუნდები”.
მებაჟის ნათქვამს მგზავრმა ლექსად უპასუხა:
“ბებერ არწივს მომენატრა ფრენა, დამავიწყდა როგორია ლხენა,
მომენატრა მშობლიური მხარე, ტირიფონის ველზე გადარბენა,
გენაცვალე საქართველოს მიწავ, ტკბილი არის შენი რიყის ქვიშა,
ვერ მომერგო მე ოსეთის მიწა, გიბრუნდები შენი შვილი გრიშა”.
დაბრუნება
გრიშა კუდუხაშვილი ვლადიკავკაზიდან გორის მუნიციპალიტეტის სოფელ ხურვალეთში 90-იანი წლების მიწურულს დაბრუნდა, რადგან მშობლიური მიწიდან შორს ცხოვრება ვერ შეძლო.
“სახლი აშენებული, ცხოვრება მოწყობილი მქონდა, მაგრამ ქვეყანა აირია და მაშინდელი ოს-ქართველობის დროს, მეც დამადგნენ ავტომატებით. მითხრეს, 3 თვეში უნდა წახვიდეო. წავედი ვლადიკავკაზში, ჩემს ცხოვრებაში რომ ვერ მოვიფიქრებდი, რომ იქ წავსულიყავი. ვიყიდე მიწა, იქაც ამნაირი სახლი მინდოდა ამეშენებინა, სარდაფი გავაკეთე, გადავაფარე, მეორე სართული მინდოდა დამედგა, მაგრამ ვერ გავჩერდი იქ. ჩალის ფასად გავყიდე მიწაც, სარდაფიც და დავბრუნდი ისევ აქ”.
გრიშა ამჟამად 76 წლის არის და მეუღლესთან ერთად იმ სოფელში ცხოვრობს, სადაც დაიბადა და გაიზარდა.
„გული არ მიჩერდებოდა არსად, ერთადერთი ხურვალეთი და საქართველო. შემეძლო პეტერბურგში, მაშინდელ ლენინგრადშიც დამემკვიდრებინა თავი, მარა არა! იქაური გოგოც არ შევირთე, თუმცა ბევრი კაი გოგო იყო. ეს [მეუღლე] ჩემთან სწავლობდა სკოლაში, ეს მიყვარდა და ეს შევირთე”.
სამშობლო
გრიშა საკუთარ თავს ოსური წარმოშობის კაცს ეძახის. ამბობს, რომ თავისი ტომი უყვარს, თუმცა მისი მშობლიური ენა ქართულია.
„მე მიყვარს ჩემი ტომი, საიდანაცა ვარ, მარა ყველაზე დიდად მიყვარს საქართველო და ქართველი ხალხი. იმიტომ, რო ამ წიაღში შექმნილი და გაზრდილი ვარ. კაცი იმ ეროვნებას ეკუთვნის, რომელ ენაზეცა ლაპარაკობს, რომელ ენაზეც ფიქრობს, რომელ ენაზეც ანგარიშობს და ყველაზე მთავარი – რა ენაზეც ღმერთს სთხოვს”, – ამბობს გრიშა და დროდადრო ქართულ მელოდიებს ღიღინებს.
შრომა, იმედი, სიყვარული
საოკუპაციო ხაზიდან, 300 მეტში გრიშამ სასათბურე მეურნეობა მოაწყო. ამბობს, რომ ამ საქმის მთავარი სარგებელი ახალგაზრდებისთვის ბრძოლის და არდანებების მაგალითის ჩვენებაა.
„რომ ვხედავ, რომ ესე იცლება სოფლები… მინდოდა, რომ ეს ჩემი წამოწყება ახალგაზრდებისთვის მაგალითი ყოფილიყო. მინდვრად უკვე აღარაფრის მოსავლის მოყვანა აღარ შეიძლებოდა. სარწყავი წყალი აღარ გვაქვს. მაშ, სოფელში ვცხოვრობთ რისთვის? – ეგრე გამოდის იმისთვის, რომ ტალახი ვჭყლიტოთ. ახალგაზრდა როგორ გაჩერდება? ძალიან რთული პრობლემაა. სოფლები იცლება. არ იქნება სოფლები, აღარც საქართველო იქნება”.
გრიშა კუდუხაშვილმა სათბურის მოსაწყობად ფინანსური დახმარება USAID-ისგან მიიღო, თუმცა ყველაფერი მარტომ გააკეთა - ეზოში ხეივანი დაშალა, სახლის ღობეში ჩასმული ბოძები ამოყარა და სათბურისთვის კონსტრუქცია შექმნა. სპეციალური ამწე მოწყობილობაც თავად გააკეთა, თუმცა მეზობლებისაც მადლიერია, რადგან სათბურის გადახურვის დროს დაეხმარნენ.
“სამეზობლოს ხან კიტრს ვაწვდი, ხან ჩითილს ვაწვდი, მწვანილს. ადრეული რაც მომყავს, იქიდან წილში მყვანან. ვეხმარები იმათაც, მიუხედავად იმისა, რომ ესე ჯანგამოცლილი კაცი ვარ, მარა სული მაქვს გაუტეხელი. სანამ პირში სული მიდგია, როგორ შეიძლება ჩემი გაჩერება”
გრიშას სათბურს ცელოფნის გამოცვლა სჭირდება, რაც გრიშას დათვლით, 1 800 - 2 000 ლარი დაჯდება.
„მე ვფიქრობ იმასა, რომ ზევიდან რომ გადმოიხედებიან ხოლმე, ამ გადატიტვლებული ტირიფონის ველის და გაუბედურებული სოფლების ნაცვლად, აყვავებული სოფლები დაინახონ. ეგ არ მინდა ვათქმევინოთ, რომ რა ტერიტორიაც აქვთ, იმასაც ვეღარ უვლიანო…“
